SAHTE BİLİMLER – Astroloji – Fal – Rüya Tabirlerine Neden İnanmamalıyız?
Aşağıdaki testi çözüp size uygunluk derecesine göre 0-5 arası puanlayın. (5 puan beni tam anlamıyla yansıtıyor.)
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK HABERLER
- Başkalarının sizi beğenmesine ve takdir etmesine büyük ihtiyaç duyuyorsunuz.
- Kendinize eleştirel yaklaşımda bulunabiliyorsunuz.
- Henüz kullanmadığınız (kullanmak için fırsat bulamadığınız) büyük bir kapasiteniz olduğunu düşünüyorsunuz.
- Bazı kişisel zaaflarınız olsa da genellikle onları telafi edebiliyorsunuz.
- Dışarıdan bakıldığında disiplinli ve otokontrollü gözükseniz de, kaygılarınız ve ancak kendinize itiraf edebileceğiniz zaaflarınız var.
- Bazı zamanlarda verdiğiniz kararlar ve yaptığınız şeylerin doğruluğundan emin olamıyorsunuz.
- Hayatınızda ki değişimler ve çeşitlilikler size heyecan veriyor. Ama kısıtlamalar olması hoşunuza gitmiyor.
- Kendinize has bir düşünürsünüz ve bunu beğeniyorsunuz. Tatmin edici bir açıklama (ispat) olmadığı sürece başkalarının ifadelerini kabul etmiyorsunuz.
- Kendinizi başkalarına açmanın çok da akıllıca bir hareket olmadığını düşünüyorsunuz.
- Bazen dışa dönük, sıcakkanlı ve sosyal olduğunuz gibi; bazen içe kapanık ve çevrenize duyarsız oluyorsunuz.
- Bazı tutkularınız ve hayalleriniz gerçek dışı olabiliyor.
- Güvenli bir hayat sürmek ana hedeflerinizden birisi.
Sanırım 12 maddenin bir çoğu iyi kötü size uygun… Ya da hayatınızın bir döneminde bazı tam puan vermediğiniz maddelere tam puan verirdiniz. Bu test aslında Psikolog Dr. B.R. Forer’in öğrencilerine verdiği bir kişilik analizi… Dr. Forer her bir öğrencisine o kişiye özel bir değerlendirme yazdığını söylüyor. Öğrencilerinden bu değerlendirmesini puanlamalarını istiyor. Ama ufak bir hile yapıyor; aslında bütün öğrencilerine aynı değerlendirmeyi veriyor. Öğrenciler 4,26 gibi yüksek bir puan ortalamasıyla değerlendirmelerin kendilerine uyduğunu söylüyor. Ve asıl büyük sürpriz; Dr. Forer bu değerlendirmeyi aslında bir astroloji yorumundan alıyor!..
Bu durum Dr. Forer’in ismiyle anılan”Kişinin, başkaları için de geçerli olabilecek kadar geniş belirsiz ifadeleri, kendilerine özel ifadeler olarak görmeleri” anlamına gelen FORER ETKİSİ‘dir. İnsanların astroloji, fal, aura okuma, avuç içi okuma, kişilik testleri, rüya tabirleri gibi safsatalara inanmasında ki neden bu psikolojik tespittir. Yorumu yapan kişiye güvenilmesi, yorumun kişiselliği ve yorumlayanı tavsiye (x kişi geçen falıma baktı, ne dediyse tuttu…gibi) bu inanışları kuvvetlendirmektedir. Ayrıca insanların kendisiyle ilgili güzel şeyler duyma ihtiyacı ve o anki psikolojisi de yanılgıların başka bir nedenidir.
Dikkat ederseniz yorumlarda olumlu özellik değerlendirmeleri, olumsuzlara göre daha fazladır. (“Genellikle”, “zaman zaman”, “bazen”, “üç vakte kadar”, “uzun saçlı bir kişi”, “aslana benzeyen bir hayvan var” gibi muğlak ifadeler fazlaca kullanılır. “Sarı bir ev görüyorum” ifadelerini duyan birisi “turuncu”, “kahverengi”, “krem” renklerini de “sarı” olarak kabul eder.
Ne yazık ki Dr. Forer’in uzun çalışmaları sonucu bilimsel kabul görmüş bu tespiti, günümüzde daha çok BARNUM ETKİSİ adıyla anılmaktadır. Barnum; Amerikan Rüyasının sembolü, bir ticaret dehasıdır. Ama daha çok”nabza göre şerbet verme ustası” diyelim…
Son söz; siz yine de kendinizi iyi hissediyorsanız eğlencelik fal bakın, baktırın. “Ben balık burcuyum çok duygusalım, bu ikizler burcu da ne kadar dengesiz oluyor” gibi yorumlarla kendinizi kandırın. Ama bu sahte bilimler ile hayatınıza yön vermeyin.
Not: Astrolojinin bir bilim olduğunu, Dünya’nın saygın üniversitelerinde “Astroloji Bölümü” açıldığını iddia edenler olacaktır. Bu iddianın yanlışlığını buraya tıklayarak detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz.
Kaynak:
- Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, Volume 42, Issue 2, June 2011, Pages 145-148
- Complementary Therapies in Medicine, Volume 2, Issue 1, January 1994, Pages 1-4
- yalansavar.org
